अरबी समुद्रातील वादळाला ‘शक्ती’ असे नाव का दिले आहे?
नवी दिल्ली (Cyclone Shakti) : अरबी समुद्रात उद्भवणारे चक्रीवादळ ‘शक्ती’ गुजरात किनाऱ्याजवळ धडकले आहे आणि सतत पुढे सरकत आहे. भारतीय हवामान खात्याने (IMD) या वादळाबाबत गंभीर इशारा जारी केला आहे. हवामान तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, चक्रीवादळ ‘शक्ती’ पुढील 24 तासांत आणखी तीव्र होऊ शकते आणि त्याचे रूपांतर तीव्र चक्रीवादळात होण्याची शक्यता आहे.
सध्याची परिस्थिती काय आहे? IMD ने काय म्हटले आहे? जाणून घ्या.
आयएमडीच्या वृत्तानुसार, चक्रीवादळ शक्ती गुजरातमधील नालियापासून सुमारे 270 किलोमीटर नैऋत्येस, पोरबंदरपासून 300 किलोमीटर पश्चिमेस आणि पाकिस्तानमधील कराचीपासून 360 किलोमीटर दक्षिणेस केंद्रित होते. हे वादळ ताशी सुमारे 8 किलोमीटर वेगाने वायव्येकडे सरकत होते. आयएमडीने अंदाज वर्तवला आहे की, ते 100 किलोमीटर प्रति तास वारे आणि मुसळधार पाऊस पडेल. शनिवारी ते चक्रीवादळात रूपांतरित होईल आणि 5 ऑक्टोबरपर्यंत मध्य अरबी समुद्राकडे पश्चिम-नैऋत्येकडे सरकेल.
या चक्रीवादळाला ‘शक्ती’ हे नाव कसे मिळाले? नाव देण्याची प्रक्रिया काय आहे?
या चक्रीवादळाला ‘शक्ती’ असे नाव देण्यात आले आहे. हे नाव श्रीलंकेने दिले आहे. खरं तर, यावेळी चक्रीवादळाचे नाव देण्याची जबाबदारी श्रीलंकेवर होती. ही प्रक्रिया जागतिक हवामान संघटना (WMO) आणि आशिया-पॅसिफिकसाठी आर्थिक आणि सामाजिक आयोग (ESCAP) यांनी स्थापित केलेल्या प्रणालीचे अनुसरण करते. या प्रणालीमध्ये 8 देशांचा समावेश आहे: भारत, बांगलादेश, मालदीव, म्यानमार, ओमान, पाकिस्तान, श्रीलंका आणि थायलंड. 2020 मध्ये, या देशांनी 169 नावांची यादी तयार केली. ही नावे वर्णक्रमानुसार दिली आहेत आणि वादळाला ताशी 65 किलोमीटर किंवा त्याहून अधिक वेगाने पोहोचल्यावरच नाव मिळते. ‘शक्ती’ हे या यादीतील पहिले नाव आहे.
मच्छिमारांना इशारा!
भारतीय हवामान खात्याने महाराष्ट्रातील अनेक जिल्ह्यांना चक्रीवादळ शक्तीचा इशारा जारी केला आहे. हा इशारा 7 ऑक्टोबरपर्यंत लागू राहील. मुंबई, ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्ग येथे जोरदार वारे आणि मुसळधार पाऊस (Heavy Rain) पडण्याची शक्यता आहे. समुद्रात उंच लाटा उसळण्याची शक्यता आहे, त्यामुळे मच्छिमारांना समुद्रात जाऊ नये असा सल्ला देण्यात आला आहे.
राज्य सरकारचे जिल्हा प्रशासनांना आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणा सक्रिय करण्याचे निर्देश!
आयएमडीने म्हटले आहे की, विदर्भ आणि मराठवाड्याच्या काही भागात मुसळधार ते अतिमुसळधार पाऊस पडण्याची शक्यता आहे, तर उत्तर कोकणातील सखल भागात पूरसदृश परिस्थिती निर्माण होऊ शकते. राज्य सरकारने (State Govt) जिल्हा प्रशासनांना आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणा सक्रिय करण्याचे, किनारी आणि सखल भागातील लोकांसाठी स्थलांतर योजना तयार करण्याचे, त्यांना समुद्र प्रवास टाळण्याचे आवाहन करण्याचे आणि पुरेशी सुरक्षा व्यवस्था करण्याचे निर्देश दिले आहेत.
अलिकडच्या वर्षांत अरबी समुद्रात धोका वाढला आहे!
अरबी समुद्रात चक्रीवादळे तुलनेने दुर्मिळ आहेत, परंतु अलिकडच्या वर्षांत वादळांची तीव्रता वाढली आहे. अलिकडच्या काळात अरबी समुद्रात तौते (2021) आणि बिप्रजॉय (2023) सारखी चक्रीवादळे निर्माण झाली आहेत, परंतु बंगालच्या उपसागरापेक्षा अरबी समुद्रात कमी चक्रीवादळे येतात. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, हे वादळ सध्या किनारपट्टीच्या भागात येत नसले तरी, त्याची तीव्रता आणखी वाढण्याची शक्यता असल्याने सतर्क राहणे महत्त्वाचे आहे.
अरबी समुद्रात उद्भवणारे चक्रीवादळ शक्ती गुजरातच्या किनाऱ्याजवळ धडकले!
अरबी समुद्रात उद्भवणारे चक्रीवादळ शक्ती गुजरातच्या किनाऱ्याजवळ धडकले आहे आणि ते हळूहळू पुढे सरकत आहे. भारतीय हवामानशास्त्र विभागाने (IMD) या वादळाबाबत गंभीर इशारा जारी केला आहे. हवामान तज्ञांचे म्हणणे आहे की चक्रीवादळ शक्ती पुढील 24 तासांत आणखी तीव्र होण्याची शक्यता आहे आणि त्याचे रूपांतर तीव्र चक्रीवादळात होण्याची शक्यता आहे. सध्या हे चक्रीवादळ द्वारकेच्या पश्चिमेस सुमारे 300 किलोमीटर आणि पाकिस्तानातील कराचीच्या नैऋत्येस 330 किलोमीटर अंतरावर आहे. वादळ सध्या ताशी 8 किलोमीटर वेगाने पुढे जात आहे. हवामान खात्याने सांगितले की, हे चक्रीवादळ पश्चिमेकडे आणि नंतर पश्चिम-नैऋत्येकडे सरकत आहे आणि 5 ऑक्टोबरपर्यंत ते मध्य अरबी समुद्रात पोहोचण्याची शक्यता आहे. भारतीय हवामान खात्याने महाराष्ट्रातील अनेक जिल्ह्यांना ‘शक्ती’ चक्रीवादळाबाबत अलर्ट जारी केला आहे. हा इशारा 7 ऑक्टोबरपर्यंत लागू राहील.
समुद्रात उंच लाटा उसळण्याची शक्यता!
मुंबई, ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्ग येथे जोरदार वारे आणि मुसळधार पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. समुद्रात उंच लाटा उसळण्याची शक्यता आहे, त्यामुळे मच्छिमारांना समुद्रात जाऊ नये असा सल्ला देण्यात आला आहे. आयएमडीने म्हटले आहे की, विदर्भ आणि मराठवाड्याच्या काही भागात मुसळधार ते अतिमुसळधार (Torrential Rain) पाऊस पडण्याची शक्यता आहे, तर उत्तर कोकणातील सखल भागात पूरसदृश परिस्थिती निर्माण होऊ शकते. राज्य सरकारने जिल्हा प्रशासनांना आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणा सक्रिय करण्याचे, किनारी आणि सखल भागातील लोकांसाठी स्थलांतर योजना तयार करण्याचे, लोकांना समुद्र प्रवास टाळण्याचे आवाहन करण्याचे आणि पुरेशी सुरक्षा व्यवस्था (Security System) करण्याचे निर्देश दिले आहेत. अरबी समुद्रात चक्रीवादळे तुलनेने दुर्मिळ आहेत, परंतु अलिकडच्या वर्षांत वादळांची वारंवारता वाढली आहे.
बंगालच्या उपसागरापेक्षा अरबी समुद्रात चक्रीवादळांचा धोका!
अलिकडच्या काळात, अरबी समुद्रात (Arabian Sea) तौते (2021) आणि बिप्रजॉय (2023) सारखी वादळे निर्माण झाली आहेत, परंतु बंगालच्या उपसागरापेक्षा (Bay of Bengal) अरबी समुद्रात चक्रीवादळांचा धोका कमी आहे. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, सध्या हे वादळ किनारपट्टीच्या भागात येत नसले तरी, ते अधिक तीव्र होण्याची शक्यता असल्याने सतर्क राहणे महत्त्वाचे आहे. 3 ते 7 ऑक्टोबर दरम्यान मध्यम ते उच्च पातळीचे चक्रीवादळ (Hurricane) येण्याची शक्यता आहे.