नवी दिल्ली (Indian Budget 2024) : अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन (Nirmala Sitharaman) यांनी लोकसभेत आर्थिक सर्वेक्षण 2023-24 सादर केले. गेल्या पाच वर्षांत भारतातील बेरोजगारीचा दर 17.8% वरून 10% वर घसरला आहे, असे (Economic survey) आर्थिक सर्वेक्षणात सांगितले आहे. (Modi Sarkar) मोदी सरकार 3.0 द्वारे सादर केलेले हे पहिले आर्थिक सर्वेक्षणामध्ये देशव्यापी आर्थिक वाढ आणि सामाजिक विकासाला चालना देण्यासाठी भारताच्या रोजगार क्षेत्रातील वाढ महत्त्वपूर्ण आहे.
अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन ((Nirmala Sitharaman) यांनी आर्थिक सर्वेक्षणात (Economic survey) सांगितले की, बेरोजगारीचा दर 2017-18 मध्ये 17.8% वरून 2022-23 मध्ये 10% वर आला आहे. ज्यामध्ये कामगार दलातील तरुणांचा सहभाग वाढला आहे. गेल्या सहा वर्षांत महिला श्रमशक्तीच्या सहभागाच्या दरात लक्षणीय वाढ झाली आहे. विशेषतः ग्रामीण भागात 16.9 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे. या (Indian Budget 2024) आर्थिक सर्वेक्षणानुसार, 57.3% कर्मचारी स्वयंरोजगार आहेत. 18.3 टक्के विनावेतन कौटुंबिक कामगार आहेत. 21.8 टक्के अनौपचारिक मजूर आणि 20.9 टक्के नियमित मजूर, पगारदार कामगार आहेत. तर 45 टक्के कामगार कृषी, 11.4 टक्के बांधकाम, 28.9 टक्के सेवा आणि 13 टक्के बांधकाम क्षेत्रात आहेत.
भारताचा लोकसंख्याशास्त्रीय लाभांश शाश्वत उच्च वाढ आणि जागतिक स्पर्धात्मकतेसाठी महत्त्वाचा असल्याचे (Economic survey) सर्वेक्षणात सांगितले आहे. साथीच्या रोगानंतर 18-28 वर्षे वयोगटातील नवीन EPF सदस्यांमध्ये सतत वाढ होत आहे. (Indian Budget 2024) गेल्या सहा वर्षांपासून महिला कामगार दलातील सहभागाचे प्रमाण वाढत आहे. ज्यामध्ये 2017-18 ते 2022-23 दरम्यान ग्रामीण भागात 16.9 टक्के गुणांची वाढ दिसून आली आहे. कृषी उत्पादनात वाढ (Agricultural production) आणि पाईपद्वारे पाणी, स्वच्छ इंधन आणि स्वच्छता यांसारख्या मूलभूत सुविधांपर्यंत चांगली उपलब्धता हे या वाढीस कारणीभूत ठरणारे प्रमुख घटक आहेत.
EPFO पेरोल डेटा FY19 पासून पेरोल मॅनिपुलेशनमध्ये सतत वर्ष-दर-वर्ष वाढ दर्शवतो. ज्यामध्ये ते FY19 मधील 61.1 लाख वरून FY24 मध्ये 131.5 लाख झाले आहे. उत्पादनाशी निगडीत प्रोत्साहन योजना आणि भांडवली खर्चात वाढ यासारख्या सरकारी उपक्रमांनी सुलभ कर्ज उपलब्धता आणि प्रक्रिया सुधारणांद्वारे रोजगार निर्मिती आणि स्वयंरोजगाराला प्रोत्साहन देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.
