अंतराळ डॉकिंग तंत्रज्ञान असलेला भारत जगातील चौथा देश!
नवी दिल्ली (ISRO Spadex Mission) : भारतीय अंतराळ संस्था इस्रोने अवकाशात आणखी एक इतिहास रचला आहे. स्पॅडेक्स मोहिमेअंतर्गत अंतराळयान डॉकिंग (Docking) प्रक्रिया यशस्वीरित्या पूर्ण झाली आहे. इस्रोने दोन्ही उपग्रह अवकाशात जोडले आहेत. अमेरिका, रशिया आणि चीननंतर असा पराक्रम करणारा भारत चौथा देश ठरला आहे. 2025 मधील इस्रोचे हे पहिले मोठे यश आहे. या यशाबद्दल (ISRO Spadex Mission) इस्रो प्रमुखांनी आनंद व्यक्त केला.
#WATCH | Indian Space Research Organisation (ISRO) launches PSLV-C60 with SpaDeX and innovative payloads from Sriharikota, Andhra Pradesh. First stage performance normal
SpaDeX mission is a cost-effective technology demonstrator mission for the demonstration of in-space docking… pic.twitter.com/ctPNQh4IUO
— ANI (@ANI) December 30, 2024
‘स्पॅडेक्स’ मोहीम यशस्वी!
भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था इस्रोने एक्स वर पोस्ट केले की ‘स्पेस डॉकिंग एक्सपेरिमेंट’ (Spadex) अंतर्गत उपग्रहांचे डॉकिंग यशस्वीरित्या पूर्ण झाले. इस्रोने म्हटले आहे की, ‘भारताने अंतराळ इतिहासात आपले नाव नोंदवले आहे. ‘सुप्रभात भारत’, इस्रोच्या स्पेडएक्स मोहिमेला ‘डॉकिंग’ मध्ये ऐतिहासिक यश मिळाले आहे. या क्षणाचा साक्षीदार असल्याचा मला अभिमान आहे. यापूर्वी 12 जानेवारी रोजी, (ISRO Spadex Mission) इस्रोने दोन अंतराळयानांना तीन मीटर अंतरावर आणून आणि नंतर त्यांना सुरक्षित अंतरावर परत पाठवून उपग्रहांच्या डॉकिंगची चाचणी घेतली होती. इस्रोने 30 डिसेंबर 2024 रोजी ‘स्पेस डॉकिंग एक्सपेरिमेंट’ मोहीम यशस्वीरित्या सुरू केली.
‘हे’ दोन छोटे अवकाशयान अंतराळात सोडण्यात आले
PSLV C60 रॉकेटने दोन लहान उपग्रह – एसडीएक्स01 (Chaser) आणि एसडीएक्स02 (Target) – 24 पेलोडसह वाहून नेले आणि श्रीहरिकोटा (Sriharikota) येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्राच्या पहिल्या लाँचपॅडवरून उड्डाण केले. उड्डाणानंतर सुमारे 15 मिनिटांनी, प्रत्येकी 220 किलो वजनाचे दोन छोटे अवकाशयान 475 किमी अंतराळात लक्ष्यित वर्तुळाकार कक्षेत सोडण्यात आले.
#WATCH | Thiruvananthapuram | On ISRO successfully performing docking of satellites as part of SpaDeX Mission, former ISRO Scientist and Padma Bhushan Nambi Narayanan says, "My reaction is happiness. It is something we all have been dreaming of for years. It is something which… pic.twitter.com/FSU6f8ldGT
— ANI (@ANI) January 16, 2025
उद्देश काय आहे?
इस्रोच्या (ISRO Spadex Mission) मते, स्पेडएक्स मिशन हे दोन लहान अंतराळयानांचा (Spacecraft) वापर करून अवकाशात ‘डॉकिंग’ करण्यासाठी एक परवडणारे तंत्रज्ञान मिशन आहे. ते PSLV द्वारे प्रक्षेपित करण्यात आले. जेव्हा सामान्य मोहिमेची उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी अनेक रॉकेट (Rocket) प्रक्षेपणांची आवश्यकता असते, तेव्हा अंतराळात ‘डॉकिंग’ तंत्रज्ञान आवश्यक असते.
हे डॉकिंग का आवश्यक आहे?
चंद्रावरील भारतीय मोहीम, चंद्रावरून नमुने परत आणणे, भारतीय अंतराळ स्थानक (BAS) चे बांधकाम आणि संचालन इत्यादी भारताच्या अंतराळ महत्त्वाकांक्षांसाठी हे तंत्रज्ञान आवश्यक आहे. या (ISRO Spadex Mission) मोहिमेद्वारे, भारत हा अंतराळ डॉकिंग तंत्रज्ञान असलेला जगातील चौथा देश बनला आहे. आतापर्यंत फक्त अमेरिका, चीन आणि रशिया यांनाच अशी कामगिरी करता आली आहे.