सूर्यग्रहण (Solar Eclipse 2025) : मागील सूर्यग्रहण भारतात दिसले नव्हते, त्यामुळे या वर्षातील पहिले सूर्यग्रहण भारतात दिसेल की, नाही हे जाणून घेणे महत्वाचे ठरेल.
पहिले सूर्यग्रहण : हिंदू कॅलेंडरनुसार, ग्रेगोरियन कॅलेंडर वर्षाचा तिसरा महिना खगोलीय, धार्मिक आणि ज्योतिषीय गणनेच्या दृष्टीने खूप महत्त्वाचा असतो. मार्च महिन्यात हवामानात बदल (Climate Change) होणार आहे आणि सूर्यग्रहणापासून ते शनीच्या राशीतील बदलापर्यंतच्या महत्त्वाच्या घटनाही घडतील. वर्षातील पहिले सूर्यग्रहण कधी होईल आणि ते भारतात दिसेल की, नाही आणि सुतक काळ दिसेल की, नाही ते जाणून घ्या.
खगोलशास्त्र आणि पौराणिक कथांमध्ये सूर्यग्रहण चंद्रग्रहण..!
हिंदू पौराणिक कथेनुसार, देवांच्या रांगेत बसून समुद्रमंथनातून मिळालेले, अमृत पिण्याचा प्रयत्न करणाऱ्या राहूला भगवान विष्णूने मारले. यामुळे राहूचे दोन भाग झाले, डोक्याला राहू आणि धडाला केतू असे नाव पडले. राहूसोबतची ही घटना सूर्य आणि चंद्राच्या संकेतामुळे घडली असल्याने, दरवर्षी अमावस्येला (New Moon) केतू सूर्याला गिळंकृत करण्याचा प्रयत्न करतो आणि पौर्णिमेच्या (Purnima) रात्री राहू चंद्राला गिळंकृत करण्याचा प्रयत्न करतो. ग्रहण येण्याचे हेच कारण आहे. खगोलशास्त्रानुसार, जेव्हा चंद्र परिभ्रमण (Moon Orbit) करताना पृथ्वी आणि सूर्याच्या मध्ये येतो, तेव्हा चंद्रामुळे पृथ्वीवरून सूर्याची प्रतिमा दिसत नाही. या घटनेला सूर्यग्रहण म्हणतात. यावेळी चंद्राचे अक्षांश (Lunar Latitude) सूर्याच्या जवळ आहे.
सूर्यग्रहणाचे 3 प्रकार आहेत…
1 पूर्ण सूर्यग्रहण
2 आंशिक सूर्यग्रहण आणि कंकणाकृती सूर्यग्रहण
जेव्हा पृथ्वी सूर्य आणि चंद्राच्या मध्ये येते तेव्हा सूर्यप्रकाशाच्या कमतरतेमुळे चंद्र दिसत नाही. याला चंद्रग्रहण म्हणतात. ही घटना पौर्णिमेच्या दिवशी घडते. या तारखेला सूर्यग्रहण होईल. पंचांगानुसार, वर्षातील पहिले सूर्यग्रहण 29 मार्च 2025 (चैत्र महिना, कृष्ण पक्ष अमावस्या) रोजी होईल. ते दुपारी 02:20 वाजता सुरू होईल आणि संध्याकाळी 06:16 वाजता संपेल. या दिवशी, शनि आपली राशी बदलून गुरुच्या राशी मीन (Pisces) राशीत पोहोचेल आणि आपला प्रवास सुरू करेल.
पहिले सूर्यग्रहण भारतात दिसणार नाही…
ते भारतात दिसणार नाही. 29 मार्च रोजी होणारे सूर्यग्रहण हे आंशिक सूर्यग्रहण आहे आणि ते वायव्य आफ्रिका, उत्तर अमेरिकेच्या ईशान्य भागातून, युरोप आणि उत्तर रशियामधून दिसेल. एकूण ते कॅनडा, पोर्तुगाल, स्पेन, आयर्लंड, फ्रान्स, युनायटेड किंग्डम, डेन्मार्क, जर्मनी, नॉर्वे, फिनलंड आणि रशिया येथून दिसेल.
2025 चे पहिले सूर्यग्रहण ‘या’ देशांमध्येही दिसणार नाही…
हिंदू कॅलेंडरनुसार, वर्षातील पहिले सूर्यग्रहण भारत तसेच पाकिस्तान, श्रीलंका, नेपाळ, अफगाणिस्तान, फिजी, मॉरिशस, संयुक्त अरब अमिराती आणि इतर आशियाई देशांमध्ये दिसणार नाही. याशिवाय, हे ग्रहण आफ्रिकेच्या दक्षिणेकडील भाग, ऑस्ट्रेलिया आणि दक्षिण अमेरिका खंडातील बहुतेक देशांमध्ये दिसणार नाही.
येथे आंशिक सूर्यग्रहण दिसेल…
वर्षातील पहिले सूर्यग्रहण पोर्तुगालमधील लिस्बन, स्पेनमधील माद्रिद, अमेरिकेतील न्यूयॉर्क, आयर्लंडमधील डब्लिन, फ्रान्समधील पॅरिस, रशियातील सेंट पीटर्सबर्ग, युनायटेड किंग्डममधील लंडन, जर्मनीतील बर्लिन आणि हेलसिंकी येथे दिसेल.
सुतक काळ असेल का?
हिंदू मान्यतेनुसार, सूर्यग्रहणाच्या 8 तास आधी सुतक काळ सुरू होतो. यावेळी धार्मिक आधारावर अनेक क्रियाकलापांवर बंदी आहे. या अशुभ काळात मंदिरे (Temples) बंद असतात आणि अन्न खाल्ले जात नाही किंवा शिजवले जात नाही. याशिवाय, सूर्यग्रहण संपल्यानंतर, शुद्धीकरण, स्नान, दान इत्यादी धार्मिक कर्तव्ये करण्याचा नियम आहे. परंतु सूर्यग्रहणाचा सुतक काळ फक्त तिथेच साजरा केला जातो जिथे सूर्यग्रहण दिसते. जिथे सूर्यग्रहण दिसत नाही, तिथे सुतक काळाशी संबंधित कोणत्याही कामाची आवश्यकता नाही. त्यामुळे भारतातही त्याची गरज नाही.
