नवी दिल्ली (SpaDeX Mission) : भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने (ISRO) रविवारी अवकाशात आणखी एक मोठा टप्पा गाठला. इस्रोने त्यांच्या स्पेस डॉकिंग एक्सपेरिमेंट मिशन अंतर्गत दोन उपग्रहांच्या इंटरकनेक्शनची यशस्वी चाचणी घेतली. SDX01 (चेझर) आणि SDX02 (टारगेट) नावाचे हे दोन उपग्रह प्रथम 15 मीटर अंतरावर आणण्यात आले आणि नंतर एकमेकांपासून फक्त 3 मीटर अंतरावर थांबविण्यात आले.
ही (SpaDeX Mission) चाचणी पूर्णपणे यशस्वी झाल्याचे इस्रोने म्हटले आहे. उपग्रहांना आता सुरक्षित अंतरावर परत हलवले जात आहे. डेटा विश्लेषणानंतर प्रत्यक्ष डॉकिंग प्रक्रिया पूर्ण होईल. यापूर्वी, 10 जानेवारी रोजी या उपग्रहांमधील अंतर 230 मीटर होते.
SpaDeX Docking Update:
SpaDeX satellites holding position at 15m, capturing stunning photos and videos of each other! 🛰️🛰️
#SPADEX #ISRO pic.twitter.com/RICiEVP6qB
— ISRO (@isro) January 12, 2025
हे (SpaDeX Mission) अभियान अंतराळात डॉकिंग तंत्रज्ञान विकसित करण्यासाठी राबवले जात आहे. जे भारताच्या भविष्यातील अंतराळ मोहिमांसाठी खूप महत्वाचे आहे. इस्रो आता भारतीय ग्राउंड स्टेशन्सकडून येणाऱ्या सिग्नलची वाट पाहत आहे. जेणेकरून प्रत्यक्ष डॉकिंग प्रयोग करता येईल. हा प्रयोग आधी 7 जानेवारी रोजी होणार होता. परंतु तांत्रिक कारणांमुळे तो 9 जानेवारीपर्यंत पुढे ढकलण्यात आला.
30 डिसेंबर 2024 रोजी श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून PSLV C60 रॉकेटद्वारे SpaDeX मोहिमेचे यशस्वी प्रक्षेपण करण्यात आले. या मोहिमेत, सुमारे 220 किलोग्रॅम वजनाचे दोन छोटे उपग्रह पाठवण्यात आले. त्यांना 475 किलोमीटर उंचीवर एका वर्तुळाकार कक्षेत ठेवण्यात आले आहे.
ISRO SpaDeX docking mission | ISRO tweets, "A trial attempt to reach up to 15 metres and further to 3 metres is done. Moving back spacecraft to a safe distance. The docking process will be done after analysing data further." pic.twitter.com/bJuvumLIM7
— ANI (@ANI) January 12, 2025
स्पेस डॉकिंग एक्सपेरिमेंट टेस्टशी संबंधित महत्त्वाचे मुद्दे:
- इस्रोने स्पाडेक्स मोहिमेअंतर्गत दोन उपग्रहांच्या एकत्रीकरणाची यशस्वी चाचणी घेतली.
- उपग्रहांना 3 मीटर अंतरावर आणण्यात आले.
- भारताच्या भविष्यातील अंतराळ मोहिमांसाठी हे (SpaDeX Mission) अभियान महत्त्वाचे आहे.
- ही चाचणी आधी 7 जानेवारी रोजी होणार होती पण तांत्रिक कारणांमुळे ती पुढे ढकलण्यात आली.
- उपग्रह 30 डिसेंबर 2024 रोजी प्रक्षेपित करण्यात आले.
- हा विकास भारतीय अंतराळ कार्यक्रमासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे.
- इस्रो अंतराळात नवीन तंत्रज्ञान विकसित करण्यात वेगाने पुढे जात आहे.
भारताची अवकाशात मोठी झेप, भारत जगातील चौथा देश
भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (इस्रो) ‘स्पॅडेक्स’ या महत्त्वाकांक्षी मोहिमेद्वारे (SpaDeX Mission) अवकाशात एक नवीन क्रांती घडवून आणण्यासाठी सज्ज आहे. या मोहिमेमुळे भारत अवकाशात दोन उपग्रहांना जोडण्याची क्षमता मिळवणारा जगातील चौथा देश बनेल. आतापर्यंत हे तंत्रज्ञान फक्त अमेरिका, चीन आणि रशियाकडेच उपलब्ध आहे.
स्पॅडेक्स मिशन म्हणजे काय?
स्पॅडेक्स मोहिमेत (SpaDeX Mission) दोन उपग्रह चेसर आणि टारगेट. चेसर उपग्रह लक्ष्य उपग्रहाला पकडेल आणि त्याच्याशी जोडेल. एवढेच नाही तर यामध्ये आणखी एक महत्त्वाचा प्रयोग होणार आहे. चेसर उपग्रहातून एक रोबोटिक हात बाहेर येईल. जो हुक वापरून लक्ष्य स्वतःकडे खेचेल. टारगेट एक लहान क्यूबसॅट असू शकते.
स्पाडेक्स मिशन भारतासाठी एक गेम-चेंजर
स्पेडएक्स मिशन (SpaDeX Mission) भारतासाठी गेम-चेंजर ठरू शकते. ज्यामुळे अंतराळ क्षेत्रात स्वावलंबीता आणि तांत्रिक प्रगतीचा मार्ग मोकळा होऊ शकतो. हे अभियान भविष्यातील अंतराळ मोहिमांमध्ये भारताची भूमिका आणखी मजबूत करणार आहे.
