जाणून घ्या…संपूर्ण इतिहास
नवी दिल्ली (Independence Day 2025) : या वर्षी 79 वा स्वातंत्र्य दिन 15 ऑगस्ट 2025 रोजी साजरा केला जात आहे. दरवर्षी स्वातंत्र्यदिनानिमित्त पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्याच्या तटबंदीवरून ध्वज फडकवतात. भारताचा राष्ट्रीय ध्वज (Tiranga) हा केवळ देशाच्या अभिमानाचे आणि स्वातंत्र्याचे प्रतीक नाही तर तो आपल्या ओळखीचे, देशाच्या विविधतेचे, सांस्कृतिक आणि धार्मिक एकतेचे प्रतीक आहे.
भारतीय राष्ट्रीय ध्वज (Independence Day) तिरंगा तीन रंगांमध्ये आहे, ज्यांचा एक विशेष अर्थ आहे. या ध्वजामागे ज्यांचा संघर्ष होता, त्यांचे नाव पिंगली वेंकय्या आहे. हे नाव आजही देशातील फार कमी लोकांना माहिती आहे, तर भारताच्या तिरंग्याच्या निर्मितीत त्यांचे सर्वात मोठे योगदान होते.
कोण होते पिंगली वेंकय्या?
पिंगली वेंकय्या (Pingali Venkayya) यांचा जन्म 2 ऑगस्ट 1876 रोजी आंध्र प्रदेशातील मछलीपट्टनम येथे झाला. (Independence Day) ते स्वातंत्र्यसैनिक, शिक्षणतज्ज्ञ, लेखक आणि भाषातज्ज्ञ होते. ते महात्मा गांधींचे अनुयायी होते आणि राष्ट्रासाठी वेगळ्या (Tiranga) ध्वजाची गरज ओळखणारे ते पहिले होते.
5 वर्षे केला ध्वजांचा अभ्यास
देशाच्या स्वातंत्र्यापूर्वीच भारतासाठी ध्वजाची गरज समजून घेत, वेंकय्या यांनी 1916 ते 1921 पर्यंत जगभरातील 190 हून अधिक ध्वजांचा सखोल अभ्यास केला. त्यांनी असे निरीक्षण केले की, प्रत्येक (Independence Day) स्वतंत्र देशाचा एक विशिष्ट ध्वज असतो, जो त्याची ओळख निर्माण करतो. या संशोधनादरम्यान, त्यांनी 30 हून अधिक वेगवेगळ्या डिझाईन्स तयार केल्या, ज्यामध्ये रंग, चिन्हे आणि सांस्कृतिक पैलूंवर विशेष लक्ष दिले गेले.
महात्मा गांधींकडे सादर केले डिझाइन
1921 मध्ये विजयवाडा काँग्रेस अधिवेशनादरम्यान, पिंगली वेंकय्या (Pingali Venkayya) यांनी महात्मा गांधींना ध्वजाची (Tiranga) पहिली डिझाईन दाखवली. ज्यामध्ये हिंदू आणि मुस्लिम समुदायाचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी दोन रंग (लाल आणि हिरवा) ठरवण्यात आले. नंतर गांधीजींनी पांढरा रंग आणि चरखा जोडण्याचा सल्ला दिला, जो शांती आणि इतर समुदायांचे प्रतीक होता.
1931 मध्ये, या ध्वजाला पहिल्यांदाच (Independence Day) राष्ट्रध्वज म्हणून मान्यता देण्यात आली. 22 जुलै 1947 रोजी, संविधान सभेने (Tiranga) तिरंग्याला स्वतंत्र भारताचा अधिकृत ध्वज म्हणून घोषित केले. चरख्याची जागा अशोक चक्राने घेतली.
पिंगली वेंकय्या यांना सन्मान का मिळाला नाही?
देशाच्या ध्वजाचे (Tiranga) निर्माते असूनही, पिंगली वेंकय्या (Pingali Venkayya) यांना आयुष्यभर कोणताही मोठा सरकारी सन्मान मिळाला नाही. 1963 मध्ये त्यांचे अज्ञातवासात निधन झाले. अनेक वर्षांनंतर, आंध्र प्रदेश सरकारने त्यांच्या स्मृतीप्रित्यर्थ एक टपाल तिकिट जारी केले.
