जाणून घ्या…’या’ मागील सत्य!
वॉशिंग्टन (Space Research) : अंतराळातील अंतराळवीरांना (Astronaut) पृथ्वीवरील (2,000-2,500) तुलनेत जास्त उष्मांक (2,500-3,800 दररोज) लागतात. शरीराला कार्य करण्यासाठी आवश्यक असलेली ऊर्जा कॅलरीज मोजतात. पृथ्वीवर, कॅलरीची आवश्यकता वय, लिंग, शारीरिक क्रियाकलाप आणि चयापचय दर यासारख्या घटकांवर अवलंबून असते. अंतराळात(Space), हे घटक अद्वितीय वातावरणाद्वारे एकत्रित केले जातात, ज्यामुळे ऊर्जा खर्च वाढतो.
का असते, अधिक कॅलरीजची आवश्यकता
सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) आणि बुच विल्मोर यांची आठवडाभराची अंतराळ मोहीम अनेक महिन्यांपर्यंत लांबली आहे, तेव्हापासून लोकांना अंतराळवीरांच्या आरोग्याची काळजी वाटू लागली आहे. सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणात जगण्याची स्वतःची आव्हाने आहेत, जी अंतराळवीर त्यांच्या मुक्कामाच्या प्रत्येक क्षणाला सामोरे जातात. उदाहरणार्थ, हाडांची घनता कमी होणे, अधिक कॅलरीजची (Calories) आवश्यकता हे अंतराळवीर अंतराळातील त्यांच्या मुक्कामादरम्यान होणाऱ्या काही बदलांपैकी आहेत.
पृथ्वीवर, शारीरिक क्रियाकलाप आणि गुरुत्वाकर्षण आपल्या उष्मांकाची (Calorific Value) आवश्यकता निश्चित करतात. याउलट, अवकाशाच्या परिस्थितीला विश्रांतीच्या वेळीही शरीराला अधिक कष्ट करावे लागतात. अंतराळवीराची तीव्र कसरत दिनचर्या आणि शारीरिक रूपांतरांचा विचार करताना विषमता स्पष्ट होते. (Astronaut Secret) अंतराळ संशोधन हा एक उल्लेखनीय प्रयत्न आहे, परंतु त्यात अद्वितीय शारीरिक आव्हाने येतात. पृथ्वीवरील सरासरी प्रौढ व्यक्तीला दररोज सुमारे 2,000-2,500 कॅलरीजची आवश्यकता असते, अंतराळवीरांना त्यांच्या कामाच्या भारानुसार दररोज 2,500 ते 3,800 कॅलरीज आवश्यक असतात.
अंतराळातील अंतराळवीरांच्या उष्मांकावर सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणाचा परिणाम होतो
शरीराला जुळवून घेण्यासाठी अधिक ऊर्जा वापरावी लागते. लहान हालचालींसाठी स्थिर स्नायूंचा सतत वापर केल्याने कॅलरीची गरज वाढते. मायक्रोग्रॅविटीमुळे स्नायू कमकुवत होतात आणि यांत्रिक लोडिंग कमी झाल्यामुळे हाडांची घनता कमी होते. या प्रभावांचा प्रतिकार करण्यासाठी, अंतराळवीर (Astronaut Secret) दररोज सुमारे 2 तास तीव्र प्रतिकार आणि एरोबिक व्यायाम करतात. ही शारीरिक क्रिया पृथ्वीच्या तुलनेत त्यांच्या उष्मांकाची आवश्यकता लक्षणीयरीत्या वाढवते.
अंतराळवीरांना अंतराळात (Space Research) चयापचय बदलांचा अनुभव येतो. अभ्यास दर्शविते की त्यांचा बेसल मेटाबॉलिक रेट (BMR) – शरीराची महत्त्वपूर्ण कार्ये टिकवून ठेवण्यासाठी आवश्यक असलेली ऊर्जा – वाढते. अंतराळात, द्रवपदार्थ शरीराच्या वरच्या भागाकडे सरकतात, ज्यामुळे गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल सिस्टमवर (Gastrointestinal System) परिणाम होतो. भूकेतील बदलांमुळे किंवा चवीतील बदलामुळे अंतराळवीर कमी खात असले, तरी त्यांच्या शरीराला सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणातील पाचक अकार्यक्षमतेवर मात करण्यासाठी अधिक कॅलरीजची आवश्यकता असते.
